جمعیت روحانیون سنتی ایران معاصر منادی دینداری در پرتو آزادی-جمعیت رسام
19 Apr 2024 ---- جمعه ۳۱ فروردین ۰۳ ---- ٩ شوال ١٤٤٥
Skip Navigation Links
جستجو
گامی دیگر برای تسلط بر حوزه های علمیه

تاريخ انتشار : 10/4/2015
Share |



علی نیک پی
ویژۀ رسام
 
بر اساس گزارشهای رسیده از ایران در سال تحصیلی جدید در حوزه علمیۀ قم، امسال طرحی توسط مرکز مدیریت حوزه علمیه قم به تصویب رسیده واجرایی شده است که بر اساس آن هر طلبه باید برای شرکت در امتحانات و قبولی، درس خود را در سامانه ای به نام "نجاح"  انتخاب کند؛ در این سیستم که مشابه سیستم انتخاب واحد دانشگاهها طراحی وتطبیق شده است، فقط لیست اساتید مورد تایید مرکز مدیریت حوزه  وجود دارد. مرکز مدیریت حوزه سازمانی کاملاً حکومتی ودر نفوذ ارگانهای امنیتی نظام قرار دارد، وجود دارد.
در این طرح که باهدف کنار گذاشتن اساتید مستقل ومنتقد از چرخۀ تدریس در حوزه های علمیه طراحی وعملی شده است، اساتیدی که به دلیل استقلال وعدم تمایل به وارد شدن در سازوکارهای اداری حکومتی از تشکیل پرونده در اتاق اساتید مرکز مدیریت خودداری کنند، درسشان در سامانه "نجاح" ثبت نشده ومتعاقب آن طلاب امکان دسترسی به آنها وانتخاب درس آنها را نخواهند داشت. بر این پایه، طلابی هم که به صورت خصوصی در درس این اساتید حاضر شوند، حضور وغیاب رسمی نبوده ودر امتحانات درس دچار مشکل خواهند شد.
هرچند این طرح در راستای راهبرد کلان نظام برای تسلط بر حوزه های علمیه قرار داشته وبسیاری آنرا یکی از تازه ترین طرحهای نظام برای حکومتی کردن نظام آموزشی حوزه می دانند، اما این طرح حتی در میان اساتید غیرسیاسی حوزه وحتی هوادار حکومت نیز منتقدانی جدی داشته است.
تجربۀ تطبیق این طرح در حوزۀ علمیۀ اصفهان را بسیاری دلیل برناکارآمدی اینگونه طرحها وآسیب جدی به نظام آموزش سنتی حوزه می دانند. کارشناسان، فاصله گرفتن از نظام سنتی حوزه و ویژگیهای متعدد مثبت ان به بهانه نظم یا گسترش حوزه یا مدیریت و امثال ان از مصیبتهای سالهای اخیر حوزه های علمیه میدانند. مدرک گرایی شدید، کاهش شدید انگیزه های درون زا، فراموشی سنتهای اموزشی اثربخشی همچون مباحثه ومنسوخ شدن رویۀ تدریس شاگردان بالاتر به شاگردان پایین تر ومعیار شدن نمره و امتحان به هرقیمت در میان طلبه های علوم دینی از نکاتی است که کارشناسان عارضۀ درازمدت آنرا متزلزل شدن سامانۀ تعلیم در حوزه های علمیه می دانند. 
همچنین بسیاری معتقدند که اساتید مجرب ومسلط ومتبحر حوزه در فقه واصول به علت مقام علمی ونیزجایگاه اجتماعی شان، در نهایت حاضر به ورود به این چرخۀ بوروکراتیک اداری-امنیتی و ثبت نام در چنین سامانه ای نخواهند شد. این امر در نهایت به انزوای این اساتید مطرح حوزوی ودر نهایت هدررفتن سرمایه های علمی حوزه منجر خواهد شد.
نگاهی به روند حرکت حکومت در برخورد با حوزه ومسائل مرتبط با آن بیش از هرچیز نشان دهندۀ نگاه سیاسی به حوزه های علمیه به عنوان ابزارهایی برای تثبیت وتحکیم موقعیت نظام سیاسی است. در این نگاه ابزاری بیش از آنکه به حوزه های علمیۀ شیعه به عنوان یکی از نهادهای کهن جامعۀ مدنی شیعه نگریسته شود، واز پتانسیلها وتوانایی های بالقوۀ آن برای استشاره، مناصحه وتبادل نظر در باب مهمترین مسائل مورد ابتلای جامعه استفاده شود، مصب تمامی تلاشها استحاله، تسلط ومنزوی کردن حوزه های علمیه به وسایط متعدد بوده است. 
از طرحهایی همچون گزینش کردن استاد ودانشجو تا تخصیص مزایای حکومتی بی حد واندازه به افراد خاص وپروژه های خاص وباب کردن انواع رانت ها علمی ومالی در حوزه های علمیه عملاً نقش حوزۀ علمیه را از مستشار ِناصحِ حکومت به پیمانکاری تابع تقلیل داده است. بدیهی ترین پیامد منفی چنین امری تهی شدن حوزۀ علمیه از پویایی درونی ودر افتادن به ورطه ای که علما وحوزه های اهل سنت بسیار پیشتر به آن در افتادند. 
استقلال حوزه یکی از مهمترین محورهای برتری حوزه های علمیه شیعه طی چندین قرن از تشکیل وتأسیس این مراکز علمی بوده است ونظام آموزشی سنتی در این حوزه ها نظامی بهینه وبا ثبات وپویا بوده است، مسأله ای که اتفاقا در دانشگاهی معتبر دنیا مایۀ افتخار است واساساً دولت خود را محق به دخالت در آن نمی داند. استقلال نهاد علم در هرکشور، امری است که دلسوزان واقعی کشور مجدانه ومصرانه خواهان آن هستند، اما به نظر می رسد در وضعیت کنونی ایران، مسئولان ومتولیان امر مصلحت سنجی های کوتاه مدت سیاسی را بر دوراندیشی های مدبرانه ترجیح داده اند وسودای حوزه ای سرسپرده وفرمانبردار خواب از چشمانشان ربوده است.

* مقالات ومصاحبه های مندرج در سایت لزوماً دیدگاه رسام نیستند.

برچسبها:



درج نظرات
نام : 
آدرس ایمیل : 
متن پیام : 
 
رسام اخبار
رسام نظر سنجی
رسام مناسبتها
رسام فید RSS
رسام دعوت به همکاری
رسام رسام در شبکه های اجتماعی


راه اندازی سایت: فوریه 2011

کلیه حقوق این سایت متعلق به رسام می باشد.