در یک نظام دموکراتیک میزان مشارکت در انتخابات می تواند بیانگر مقبولیت آن سیستم نزد مردم باشد. بالا بودن میزان مشارکت واجدین شرایط درانتخابات ایران برای حکومت جمهوری اسلامی که مدتهاست با بحران مشروعیت دست و پنجه نرم می کند، همواره مهم بوده است.

در حالیکه کمتر از دو هفته تا انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری ایران زمان باقی است، دانستن درصد مشارکت در انتخابات میتواند مفید باشد.

پیش بینی درصد مشارکت در انتخابات ایران اگر غیر ممکن نباشد، عملی دشوار به نظر می رسد، زیرا از یک سو برگزاری یک نظر سنجی در ابعاد وسیع، مستقل وآزاد تقریبا امکان پذیر نیست و از سوی دیگر نمیتوان با بررسی آماری نتایج انتخابات گذشته به نتیجه ای مطمئن رسید زیرا بسیاری درصد مشارکت اعلام شده در انتخابات گذشته شبهه ناک می دانند.

انتخابات پیش رو از چند نظر با انتخابات گذشته متفاوت است که این تفاوت ها میتوانند در درصد مشارکت در انتخابات موثر باشند.

انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، اولین انتخابات ریاست جمهوری بعد از حوادث سال ۸۸ است که منجر به نارضایتی گسترده در اقشار مختلف رای دهندگان شد.

بسیاری از شرکت کنندگان در انتخابات سال ۸۸ با یادآوری حوادث بعد از آن انتخابات در دور آتی انتخابات شرکت نخواهند کرد. این خود می تواند از درصد مشارکت در انتخابات نسبت به دوره قبل را کاهش دهد.

از سوی دیگر عدم حضور نامزدی مقتدر از طیف اصلاح طلبان موجب خواهد شد از تعداد افرادی که از اصلاح طلبان حمایت می کنند و قصد دارند در رای گیری شرکت کنند کاسته شود.

قطعا نهادهای تصمیم ساز در حکومت جمهوری اسلامی به این موضوع واقف بوده اند که عدم تایید صلاحیت اکبر هاشمی (به عنوان نامزد مورد وثوق اصلاح طلبان) می تواند از میزان مشارکت در انتخابات بکاهد.

پس به نظر می رسد که آن ها تایید صلاحیت هاشمی را خطرناک تر از کاهش تعداد آرا(کاهش مشروعیت) یافته اند و یا برای راهکار دیگری برای افزایش میزان مشارکت در نظر گرفته اند.(این راهکار می تواند احتمالا اعلام میزان مشارکت خلاف واقع باشد.)

موضوع دیگری که بر میزان مشارکت در انتخابات تاثیر خواهد داشت و در اکثر تحلیل ها کمتر مورد توجه قرار می گیرد، همزمانی این دوره از انتخابات ریاست جمهوری با انتخابات شوراهای شهر و روستا است.

سوال اینجاست که تاثیر این همزمانی بر درصد مشارکت انتخابات چه خواهد بود؟ به نظر نویسنده، همزمانی انتخابات به افزایش میزان حضور رای دهندگان در انتخابات کمک خواهد کرد.

دلیل این افزایش را باید در حوزه های انتخاباتی کوچک (روستاها و شهرهای کوچک) جست. در این حوزه های انتخاباتی، حضور مردم پای صندوق های رای را می توان به روابط قومی و خویشاوندی مرتبط دانست.

به این صورت که در این حوزه های انتخاباتی مردم علاقه دارند با حضور در انتخابات فردی را برای عضویت در شورا انتخاب کنند که به آنها نزدیک تر است.

پس ممکن است افرادی که در شرایط عادی در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نمی کنند برای حمایت از نامزد نزدیک به خود در انتخابات شوراها، در روز انتخابات پای صندوق های رای حاضر شوند و این در میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری موثر خواهد بود.

نگاهی آماری به انتخابات مجلس و ریاست جمهوری گذشته نشان می دهد(با فرض درستی درصد رسمی اعلام شده در کلیه انتخابات گذشته) که کمترین در صد مشارکت در انتخابات در حدود ۵۱ درصد بوده است، که این میزان مشارکت در دوره هایی بوده است که رقابتی عمده وجود نداشته، پس به طور قطع در انتخابات پیش رو درصد مشارکت از این بیشتر خواهد بود.

این در حالی است که بیشترین درصد حضور مربوط به انتخابات با ۸۵ درصد مربوط سال ۸۸ است(البته در مورد درصد اعلامی تاکنون بارها تشکیک شده است). با توجه به شرایط کنونی پر واضح است که این میزان حضور واجدین شرایط محقق نخواهد شد.

با توجه به اینکه در اکثر انتخابات گذشته مشارکت حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد دارندگان حق رای صورت پذیرفته، و نظر به اینکه حکومت می خواهد با اعلام درصدی قابل توجه مشروعیت خود را به اثبات برساند، میزان مشارکت اعلامی توسط نهادهای حکومتی در این انتخابات در محدوده ی ۷۰ درصد(اندکی کمتر یا بیشتر) باشد.

برای اثبات این ادعا می توان به نتایج نظر سنجی های اعلامی توسط خبرگزاری های وابسته به حکومت که میزان مشارکت را در این محدوده (حدود ۷۰ درصد) استناد کرد.(البته نمی توان در مورد صحت بسیاری از نظر سنجی ها در ایران اعلام نظر قطعی کرد.)

لازم است به این نکته اشاره کرد که همواره در مورد اعلام تعداد واجدین شرایط شرکت در انتخابات دستگاه های مختلف آمار متفاوتی را بیان می کنند که این خود می تواند در میزان مشارکت اعلامی موثر باشد.

همچنین رفتار نزدیکان به محمود احمدی نژاد در مدت باقی مانده تا انتخابات نیز می تواند در میزان مشارکت در انتخابات موثر باشد.

در انتها ذکر این نکته ضروری است که درصد اعلامی توسط مراجع ذی صلاح می تواند با توجه به شرایط سیاسی با درصد واقعی میزان مشارکت متفاوت باشد.