اظهارات اخیر علی خامنه ای، رهبر رژیم مطلقه ایران، وانتقاد وی از اقدامات دیپلماتیک دولت روحانی در سفر نیویورک برخلاف خوش بینی های هیجان زده وپرابهام ناشی از استقرار دولت جدید نشان داد که در سطح رهبری رژیم مطلقه هیچ اراده ای برای حل وفصل مناقشه هسته ای وبطور کلی پایان منازعات جاری میان ایران وغرب بویژه ایالات متحده آمریکا وجود ندارد. 

این اظهارات بویژه از آن جهت اهمیت یافت که بلافاصله با حملات تند اصولگرایان به روحانی وتیم دیپلماتیک وی همراه شد وعملاً امیدهای بهبودی در روابط دیپلماتیک میان ایران وغرب را کمرنگ ساخت. از سوی دیگر، عدم استواری دولت نوپای روحانی وتیم دیپلماتیک وی در واکنش به حملات رهبری وتیم وی، عملاً ابتکار عمل را از دست آنان خارج ساخت واین پیام را به خارج منتقل ساخت، که نه تنها دولت جدید برای حل وفصل مناقشه هسته ای از اختیارات کامل برخوردار نیست، بلکه اساساً حتی از اختیار برگزاری نشستی دوجانبه در وزیران خارجه ویا حتی برقراری یک تماس تلفنی هم برخوردار نیست، مسأله ای که قدرت چانه زنی دولت جدید در عرصه مذاکرات دیپلماتیک را بشدت کاسته وعملاً مذاکرات هسته ای با تیم جدید را از دیدگاه غربیان بلاموضوع می سازد.

صرفنظر از پیامدهای عملی این اظهارات، تحلیل چرایی مخالفت علی خامنه ای با روند تنش زدایی با جهان خارج به فهم استراتژی خامنه ای از دستگاه سسیاست خارجی کشور ودر پی آن دریافت سطح انتظارات وی از تحرک دستگاه دیپلماسی در مقطع کنونی کمک خواهد کرد. روشن شدن ابعاد این مسأله وفهم صحیح نسبی از سیاست خارجی مد نظر آقای خامنه ای، از ایجاد فضای امید کاذب در جامعه ودر میان تحلیلگران ودر پی آن ایجاد سرخوردگی بیشتر در جامعه جلوگیری می کند.

مطالعه ای هرچند گذرا به تاریخ دیپلماسی رژیم مطلقه حاکی از این واقعیت انکارناپذیر است که دستگاه سیاست خارجی در رژیم مطلقه در ذیل دیدگاه تنگ وبه غایت ضیق انقلابی گری آمیخته به استبداد مذهبی تعریف وبنا شده است. دستگاه دیپلماسی کشور هرگاه اراده گسست از این ذنباله روی نموده است، سرانش یا با تهمت ارتباط با بیگانه ووطن فروشی وخیانت روبرو شده اند ویا به بی دینی وفساد وضدیت با آرمانها وارزشها متهم شده ودر عمل دچار یک سرنوشت ظاهرا محتوم شده اند. هراس از همین سرنوشت محتوم هم هست که هواداران فصل دستگاه دیپلماسی کشور از ایدئولوژی نظام از جمله شخص وزیر امور خارجه را بران داشته است که بلافاصله پس از توبیخ آقای خامنه ای واحضار به مجلس از کرده هایشان در نیویورک اظهار ندامت کنند ودر فاصله چند روز آنرا نابجا بدانند.

دنباله روی سیاست خارجی کشور از ایدئولوژی وتثبیت ورسوخ این رویه در تاروپود دستگاه دیپلماسی عملاً راه را بر هرگونه امیدواری در بهبود روشمند وبا ثبات روابط ایران با جهان خارج می بندد. خاستگاه اصلی منازعه ایران با جهان خارج تضاد ویا تقابل منافع نیست که از راه نشستن بر سر میز مذاکره قابل حل وفصل وپایان پذیر باشد. این منازعه آنچنان که آیت الله خمینی نیز به صراحت آنرا جنگ کفر وایمان وفقیر وغنی نام نهاد. از این منظر واز لحاظ استراتژیک این منازعه تنها با میان رفتن یکی از طرفهای نزاع پایان معنی دار وبا ثباتی خواهد یافت. راه دیگر البته استحاله طرف ایدئولوژیک این منازعه طی روندی آرام وقدم به قدم است.

از سوی دیگر،علی خامنه ای علیرغم برخی اشتباهات فاحش در رهبری کشور، اما به تجربه دریافته است که دشمنی باغرب وتعریف تضاد ایدئولوژیک با جهان خارج تنها عامل وحدت بخش اردوگاه نظام علیرغم تمامی اختلافات داخلی موجود است. از این دریچه، پایان نزاع ایدئولوژیک با جهان خارج، از دست دادن مهمترین برگ برنده نظام در گرد هم آوردن نیروهای خودی است.

از این گذشته، گشودن هر گونه باب مذاکره با غرب وبهبود روابط با جهان خارج علاوه بر سلب بخش مهمی از هویت رژیم مطلقه، بحثهای دامنه دار وبنیان افکنی را بر سر چگونگی رابطه به جهان خارج وسهم هریک از نیروهای فعال داخل نظام از این رابطه دامن خواهد زد. باز شدن پای غربیان مستلزم گونه ای جدید از مناسبات درون حاکمیت خواهد بود که در آن لاجرم حتی هواداران نظام در جلب رضایت بازیگران بین المللی برای تصاحب قدرت در داخل درنگ نخواهد کرد. مسأله ای که بشدت برای آقای خامنه ای هراس انگیز می نماید. بویژه آنکه تجربه مصر وتونس ولیبی را نیز پیش روی خود می بیند.

در اردوگاه هواداران داخلی وحتی خارجی آقای خامنه ای، پذیرش برقراری رابطه با غرب بویژه ایالات متحده آمریکا پیامدی  جز ریزش هواداران به غایت ایدئولوژیک ایشان در فضای بشدت دوقطبی شده منطقه وجهان را در پی نخواهد داشت.

در اردوگاه مخالفان نیز، آقای خامنه ای نیک می داند که بدنه جامعه معترض به ایشان، این عقب نشینی را به منزله ضعف وی ومقدمه ای برای ایجاد فشار داخلی بیشتر بر ایشان به امید عقب راندن وی قلمداد خواهند نمود واز بهبود فضای بین المللی برای تجدید قوا وسازماندهی نیروهای داخلی بهره خواهند جست.

در بعد منطقه ای هم بهبود روابط ایران با ایالات متحده، شخصیت خیالی وموهوم تصویر شده از ایشان در جهان خارج بویژه خاورمیانه را بعنوان امید مستضعفان جهان (!!) بشدت مخدوش ساخته واعتبار سیاسی رژیم برای استفاده از حربه استکبارستیزی برای آشوب آفرینی های منطقه وجهانی بشدت لکه دار خواهد شد.

توجیه ناکارآمدی روزافزون نظام وموجه ساختن ناکامی های تلخ حاکمیت استبداد دینی، تنها در صورت وجود تهدید خارجی امکان پذیر می نماید. برطرف شدن روشمند وپایدار تهدید خارجی عملا بمعنای از دست دادن یکی دیگر از برگها برنده نظام درتوجیه ناکامی ها وسرپوش نهادن بر فساد گسترده سیاسی واقتصادی موجود در کشور است.

تعبیر نرمش قهرمانانه خامنه ای در چنین فضایی فهم پذیر تر خواهد شد. دیدگاه خامنه ای به مسأله مذاکره با غرب وگفتگو با ایالات متحده، تاکتیکی، موقتی وبسیار ناپایدار است. مسأله ای که البته با تلقی وانتظارات آقای خامنه ای از نرمش متناسب است. خروجی چنین نرمش از نظر آقای خامنه ای نه پایان مناقشه با غرب ونه حتی پایان نهایی منازعه اتمی ایران وجهان است، بلکه با توجه به آنچه پیش تر مرقوم شد، می توان گفت که تداوم سیستماتیک وبلند مدت این بحران به نوعی استراتژی نظام وشخص ایشان است. درک این پیش زمینه، توجیه مناسبی برای رفتارها واظهارات متناقض رهبر رژیم مطلقه ایران می باید.

برای آقای خامنه ای نرمش قهرمانانه بمعنی استفاده از دیپلماسی عمومی ودیگر ابزارهای تبلیغاتی وغیر الزام آور بمنظور رفع محدود برخی تریمهای مالی است که منابع تغذیه مالی واقتصادی او وسپاه تحت فرمانش را نشانه رفته است. کاستن از این بخش از تحریمها ونه حتی همه تحریمها، در شرایط کنونی مطلوب ترین گزینه آقای خامنه ای است.  

از این منظر رابطه با غرب آنچنانکه این روزها نقل برخی محافل داخل وخارج کشور شده است، واپسین گزینه ای است که به مخیله رهبر رژیم مطلقه خطور خواهد کرد.