سجاد نیک آیین

دردناکی ِ آنچه امروز در سرزمین مان، ایران، می گذرد، از فاجعۀ کشتارهای آشکار وپنهانی که این روزها در خیایانهای لیبی بدست دیکتاتوراین کشور معمر قذافی، صورت می گیرد، کمتر نیست.فارغ از مقایسۀ عملکرد رهبران خودکامۀ این دو کشور در برخورد با مخالفان، تآملی در ادبیات بکار گرفته شده در سخنان رهبران این دوکشور دربردارندۀ شباهت هایی است که تا اندازه ای می تواند در روان شناسی دیکتاتورها سودمند باشد.پاسخ به چرایی ضرورتِ روان شناسی رهبران خودکامه، خود گفتار مفصلی، مطلبد که در این مقال مجال شرح وبسط آن نیست.
اما شناخت ماهیت خودکامگان ودرک ودریافت برخی شباهت های موجود در گفتار ورفتار این رهبران می تواند در تعیین استراتژی مبارزاتی (منظور از مبارزه در اینجا ضرورتا مبارزه مسلحانه نیست) معترضان راهگشا ومؤثر باشد. به باور نگارندۀ این سطور، رفتار شناسی سوی دیگر مبارزه،نقش کلیدی در به زانو در آوردن دیکتاتوری واستبداد خواهد داشت. تآمل ودرنگی بر مضمون گفتار معمر القذافی در لیبی ورهبر جمهوری اسلامی، دربردارندۀ شباهتهای غیر قابل اغماضی است، که بیش از هر چیز گویای این واقعیت است، که الگوی استبداد حاکم بر ایران به به الگوی رفتاری معمر القذافی دیکتاتور لیبی شبیه تر است تا به شیوۀ عملکرد مصر وتونس.
در نوشتاری که در پی خواهد آمد به برخی از شباهتها میان گفتارورفتار رهبر لیبی ورهبر کنونی ایران اشاره خواهد شد:
نخست؛ همچنانکه دیکتاتور لیبی معترضان به بیش ازچهار دهه خون وخشونت در این کشور را مشتی اراذل واوباش خواند،رهبر رژیم ایران نیز در سخنرانی خود در نهم دیماه 1389 معترضان به عملکرد خونبار ولایت مطلقۀ فقیه را، میکروب توصیف نمود، میکروبهایی که به ادعای او، نهم دی ماه، نظام را در برابر آنان واکسینه کرد!!
دوم؛سخنان معمر قذافی دیکتاتور لیبی در نطق 20 ثانیه ای خود، و"سگ" توصیف نمودن رسانه های مستقلی که رویدادهای لیبی وکشتارهای خونین این کشور را پوشش می دادند، بی شباهت به توصیف رهبر رژیم ایران از رسانه هایی که رویدادهای خونین پس از انتخابات خرداد 88 را بازتاب می دادند، نبود. رهبر ایران در سخنرانی "خشونت محور " نماز جمعه 29 خرداد 1389 بارها وبارها، الفاظی چون "کثیف" و"خبیث" و"رذل" را در توصیف رسانه های آزاد بکار برد واز مزدور خواندن آنها هم ابایی نداشت.
سوم؛ قذافی از همان آغازین روزهای جنبش اعتراضی مردم لیبی تلاش نمود،تا با محدود کردن رسانه های آزاد ومستقل، از پژواک یافتن صدای اعتراضات داخلی در رسانه های بین المللی جلوگیری کند، همان استراتژی ای که همتای وی در ایران آقای خامنه ای از نخستین روزهای شعله ور شدن اعتراضات مردمی آنرا در دستور کار خود قرار داد وبه یکباره پیوند ایران را با دنیای خارج قطع نمود، وتمامی کانالهای ارتباطی مردم داخل ایران با دنیای خارج را تحت کنترل وتسلط نیروهای امنیتی واطلاعاتی در آورد.
چهارم؛ سطح خشونت بکار رفته توسط رژیم قذافی بی شباهت به شیوۀ اعمال خشونت توسط رژیم ایران به رهبری آقای خامنه ای نیست.هدف گرفتن مستقیم مردم توسط پلیس ونیروهای امنیتی،استفاده از روشهای غیر متعارف در برخورد با معترضان،استفاده از کشتارهای دسته جمعی برای ارعاب وزهر چشم گرفتن از معترضان وبرقراری حالت نظامی-امنیتی در شهرها، مهمترین راهکارهایی که هر دو نظام  استبدادی آنها را در دستور کار خود قرار داده اند.
پنجم؛قذافی،دیکتاتور لیبی، با نسبت دادن جنبش اعتراضی مردم به عوامل خارجی از جمله "القاعده" تلاش نمود تا با انکار ریشه های داخلی جنبش اعتراضی مردم به سالها دیکتاتوری وفقر وفساد وخشونت،و در حقیقت نوعی فرافکنی،دستاویزی برای سرکوب شدید معترضان فراهم آورد.اتهامات رهبر لیبی به معترضان بیش از هر چیز یادآور سخنان رهبر دیکتاتور رژیم ایران در نماز جمعه 29 خرداد 1389 بود، که در آن معترضان را مزدور وعامل اجنبی وفریب خورده معرفی کرده بود.همان انگی که مبارک وبن علی نیز به معترضان خود نسبت میدادند.
باری، با تمامی این همسانی های گفتاری ورفتاری، گویا این سنت الهی است که دیکتاتورها با اندک تفاوتهایی، فرجامی یکسان بیابند،فرجامی که گاه در حفره ای به انتظارشان نشسته است وگاه در سرنیزۀ نظامیان وگاه در فرار ومرگ در تبعید وگاه در لوله های تفنگی که در کام فرو می برند وگاه...! اما بسیار اندک اند آنان که پند می گیرند.