جمشید برزگر
آقای خامنه‌ای در چند سال اول ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد در مقابل بسیاری از انتقادها از او و دولتش دفاع می‌کرد
در هفته های اخیر، دستگاه‌ها و مقام‌های دولت حسن روحانی، اطلاعاتی تازه در باره شیوه زمامداری محمود احمدی نژاد و دولت‌های نهم و دهم منتشر کرده‌اند تا نشان دهند که دولتمردان قبلی نه تنها به گفته آنها در انجام وظایف خود موفق نبودند، بلکه علاوه بر بی‌تدبیری در اداره کشور، حیف و میل اموال عمومی و درآمدهای سرشار نفتی و ناتوانی در مبارزه با فساد، خود عملا بخش بزرگی از فساد فراگیر در حاکمیت را شکل داده بودند.
انتقاد صریح از عملکرد آقای احمدی نژاد، در آخرین ماه های دوره دوم ریاست جمهوری او و زمانی شدت گرفت که مشخص شده بود آقای احمدی نژاد در صدد است برخلاف نظر اصولگرایانی که پیشتر حامی او بودند، با حمایت از اسفندیار رحیم مشایی، در قدرت باقی بماند.
نمونه هایی از دفاع آقای خامنه ای از اقدامات محمود احمدی نژاد
روند انتقاد از آقای احمدی نژاد و تیم او، با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری شتاب بیشتری گرفت و از جمله او نه تنها در کارزارهای تبلیغاتی بلکه از همان نخستین سخنرانی های خود، لبه تیز حملاتش را متوجه دولت پیشین کرد.
در دو سال گذشته، منتقدان و مخالفان اصولگرا، اصلاح طلب و طرفداران دولت آقای روحانی، با انگیزه ها و اهداف متفاوت به شکلی گسترده از شخصیت، تصمیمات و سیاست های محمود احمدی نژاد و عملکرد دولت های نهم و دهم انتقاد کرده اند، با این حال، همه این انتقادها در یک محور با هم مشترکند: نادیده گرفتن نقش مستقیم آقای علی خامنه ای در عملکرد این دولت ها و حمایت صریح او از سیاست هایی که امروز به باد انتقاد گرفته می شوند.
تقریبا تمامی اقدامات و عملکردهای عمده دولت آقای احمدی نژاد، و حتی جز در مواردی، اختلافات او با سایر قوا و دستگاه های حکومتی، از حمایت همه جانبه آقای خامنه ای برخوردار بوده است، اما منتقدان آن اقدامات و تصمیمات، در انتقادهای خود، چه آگاهانه و چه به دلیل محدودیت های موجود، نقش و تاثیر حمایت های رهبر جمهوری اسلامی در شکل گیری و یا تداوم سیاست های دولت های نهم و دهم را به تمامی نادیده می گیرند.
آقای احمدی نژاد و تیم همراه او اکنون از عرصه قدرت بیرون رانده شده اند و دست کم در حال حاضر چشم اندازی برای حضور دوباره آنان در سطوح بالای حاکمیت دیده نمی شود، بنابراین قرار دادن او در مرکز و معرفی کردن "احمدی‌نژادی‌ها" به عنوان تنها مسببان اصلی مشکلات و مقصران واقعی، نه تنها اقدامی کم هزینه است بلکه به درجاتی می تواند در دو جبهه با استقبال مواجه شود:
آقای خامنه ای، دفترش و حامیان او نه علاقه ای دارند و نه اجازه می دهند که رهبر جمهوری اسلامی در قبال اقداماتی که به گفته منتقدان نه برای مدتی کوتاه، بلکه به مدت هشت سال پیاپی هزینه هایی را به کشور تحمیل کرده، مسئول قلمداد شود. از سوی دیگر، سرزنش شدیدتر آقای احمدی نژاد می تواند مایه خرسندی دست کم طیفی از کسانی شود که همچنان از پیروز خواندن آقای احمدی نژاد در انتخابات جنجال برانگیز سال ۱۳۸۸ دل چرکین هستند.
مروری بر محور انتقادها از عملکرد آقای احمدی نژاد و دولت او و دفاع آقای خامنه ای از همان اقدامات این پرسش را پررنگ تر می کند که آیا در این انتقادها، دست کم تنها بخشی از مسئولیت ها مورد حمله قرار نمی گیرد؟
وبسایت رسمی اطلاع ‌رسانی آقای خامنه ای، سال گذشته و همزمان با انتخابات ریاست جمهوری با بررسی سخنرانی های هشت سال دوران ریاست جمهوری آقای احمدی، نقاط ضعف و قوت دولت های نهم و دهم را از نگاه رهبر جمهوری اسلامی منتشر کرد.
براساس همین گزارش، بیش از ۸۰ درصد انتقادها فقط در دو یا سه سال آخر دوران هشت ساله ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد و عموما با لحنی بسیار ملایم مطرح شده اند.
این انتقادها، عموما کلی، بسیار محتاطانه و ملایم هستند و بدون آنکه شامل جهت گیری ها و سیاست گذاری های اصلی دولت های نهم و دهم شوند، همچون توصیه هایی عمومی خطاب به کلیه نهادهای حاکمیتی عنوان شده اند.
در مقابل، آقای خامنه ای به کرات، به طور مشخص و با لحنی بسیار قاطع از اقدامات و سیاست هایی دفاع کرده که اکنون به عنوان نقطه ضعف و نشانه بی تدبیری و فساد آقای احمدی نژاد و تیم او مطرح می شوند.
چند محور زیر تنها نمونه هایی است از دفاع آقای خامنه ای از اقدامات و سیاست های کلی و اصولی دوران ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد که در بیش از یک سال گذشته از سوی اعضای دولت حسن روحانی و یا اصولگرایانی که پیشتر حامی آقای احمدی نژاد بوده اند، مورد انتقاد قرار گرفته اند:
سیاست خارجی تهاجمی
حسن روحانی با انتقاد از عملکرد دولت پیشین، سیاست خارجی خود را بر تنش زدایی استوار کرده است. از آقای احمدی نژاد به دلیل اظهارات، رفتار و تصمیماتش در عرصه سیاست خارجی به شدت انتقاد می شود.
به عنوان مثال آقای روحانی در انتقاد از سیاست خارجی دوره آقای احمدی نژاد گفت: "این انفعالی ‌ترین سیاست خارجی است که ما شاهدیم. سیاست خارجی تهاجمی یعنی اگر دشمن برنامه‌ ریزی کرد تا علیه‌ مان قطعنامه صادر کند باید با یک برنامه و دیپلماسی و اقدامات مناسب جلوی او را بگیریم و نگذاریم موفق شود و در گام بعد آن قطعنامه‌های قبلی را دفع کنیم. درشت‌ گویی که سیاست خارجی نیست... اینکه دنیا علیه ما توطئه و گام به گام عملیات انجام دهد و در مقابل ما شعار دهیم سیاست خارجی نیست، اسم آن را من می‌گذارم سیاست خارجی بی‌هدف، شعاری و انفعالی."
این در حالی است که آقای خامنه ای، بارها رویکرد دولت در عرصه سیاست خارجی را مورد ستایش و حمایت قرار داده بود؛ از جمله به دلیل اعاده عزت ملی و ترک انفعال در مقابل سلطه، ارتقاء کشور در عرصه سیاست خارجی، دیپلماسی همراه با روحیه انقلابی و ایستادگی در برابر زورگویی غرب.
رهبر جمهوری اسلامی در همین زمینه، در سوم شهریورماه سال ۱۳۸۷ گفت: "دولتِ شما و شخص رئیس‌ جمهور، در مقابل این زورگویی و این تحمیل و این افزون‌ طلبی ایستادید؛ خدای متعال هم کمک کرد؛ پیش رفتید. اینها آن بخش ها و اجزاء گفتمان عمومی این دولت است که برای من اهمیت دارد."
انقلابیگری
آقای احمدی نژاد و همراهان نزدیک او، در سال های آخر دوران زمامداری از سوی حامیان اصولگرای خود به جریان انحرافی معروف شدند که از اسلام، آرمان های انقلاب و آموزه های آیت الله خمینی و آقای خامنه ای منحرف شده اند.
آقای خامنه ای بارها و بارها، از رویکرد و اقدامات دولت آقای احمدی نژاد در این حوزه تمجید کرده بود. به عنوان نمونه او در سوم شهریور ماه سال ۱۳۹۱ در این باره گفت: "از نقاط قوتی که به نظر من روی آن باید تکیه کرد، مسئله‌‌ برجسته شدن ارزش های انقلاب است. در این سال هایی که دولت نهم و دولت دهم بر سر کار بودند تا امروز، گفتمان انقلاب و ارزش های‌‌انقلاب و چیزهایی که امام به آن توصیه می کردند و ما آنها را از انقلاب آموختیم، خوشبختانه کاملا برجسته شده: مسئله‌‌ ساده‌‌زیستی مسئولان، استکبار ستیزی، افتخار به انقلابیگری. یک دوره‌‌ای بر ما گذشت که اسم انقلاب و انقلابیگری و اینها به انزوا افتاده بود؛ سعی می کردند به عنوان یک ارزش منفی یا ضد ارزش، از این چیزها یاد کنند؛ مقاله می نوشتند، حرف می زدند، گفته می شد. امروز خوشبختانه این جور نیست، درست به عکس است؛ گرایش عمومی مردم و مسئولان کشور به حرکت انقلابی، جهتگیری انقلابی، ارزش های انقلابی و مبانی انقلاب است. این را توجه داشته باشید که یکی از عوامل گرایش مردم به دولت، همین هاست؛ یعنی مردم به این ارزش ها اهمیت می دهند. مسئله‌‌ دعوت به عدالت، مسئله‌‌ ساده ‌‌زیستی، دور بودن مسئولان از تجمل؛ اینها خیلی چیزهای مهمی است."
پاک بودن دولت
نه تنها منتقدان، بلکه بسیاری از مقامات رسمی، از اعضای دولت گرفته تا نمایندگان مجلس و از آن مهم تر قوه قضاییه، چهره های ارشد در دولت آقای احمدی نژاد را به فساد مالی و اداری گسترده متهم می کنند و در این زمینه چند پرونده قضایی در حال بررسی است بدون آنکه جزییات آنها منتشر شده باشد.
آقای خامنه ای در باره پاک بودن دولت آقای احمدی نژاد در سوم شهریور ماه سال ۱۳۸۷ گفته بود: "مقابله‌ با فساد خیلی کار سختی است. یک وقتی بنده گفتم که این اژدهای هفت سر فساد را به این آسانی نمی شود قلع و قمع کرد؛ خیلی کار سختی است. نه اینکه حالا بگویم قلع و قمع شده؛ نخیر، الان هم قلع و قمع نشده؛ لیکن جرأت مقابله‌ با آن هست. خب، وقتی که اجزاء مجموعه، خودشان آلوده‌ به فساد نباشند، طبعا جرأتشان بیشتر است. بسیاری از مجموعه‌های قبلی هم حقیقتا پاکیزه بودند - یعنی آلودگی نداشتند - اما بالاخره جرأت در مقابله‌ با فساد یک امتیازی است که در شما هست."
عبور مناسب از گذرگاه های سخت
در حال حاضر، اجماعی عمومی در ایران وجود دارد که دولت آقای احمدی نژاد، ناکارآمد بود و نه تنها از حجم مشکلات در حوزه های مختلف نکاست، بلکه به طور چشمگیری بر کمیت و کیفیت این مشکلات افزود به گونه ای که سال ها کار و تلاش و بودجه لازم است تا شرایط کشور به دوران قبل از روی کار آمدن آقای احمدی نژاد بازگردد.
با وجود این به نظر می رسد که آقای خامنه ای دست کم تا شهریور ماه سال ۱۳۸۹ با این نظر موافق نبوده است: "خوشبختانه شماها با اعتقاد، با ایمان و با ایستادگی توانستید کارها را پیش ببرید؛ مشکلات را از پیش پای کشور و نظام بردارید و در بخش های مختلفی که ما مشاهده کردیم، از گذرگاه‌های سخت و آن پیچ های دشوار به شکل مناسبی عبور کنید. به نظر ما این خیلی ارزش دارد و حاکی از توجه الهی و لطف الهی است."
طرح ها و برنامه های اقتصادی
منتقدان نه تنها طرح ها و برنامه های اقتصادی دولت آقای احمدی نژاد را غیرکارشناسی، زیان ده و حتی مضر برای اقتصاد کشور دانسته اند، بلکه شماری از این طرح ها پس از استقرار دولت حسن روحانی به کلی تعطیل شده اند. این درحالی است که به عنوان مثال، آقای خامنه ای در باره همین طرح ها گفته بود: "یک نکته‌ دیگر هم کارهای خوبی است که در زمینه‌ اقتصاد انجام گرفته - مثل این سهام عدالت، ادامه‌ طرح های نیمه تمام، نوع عدالت در ارائه‌ تسهیلات بانکی، صندوق مهر رضا و امثال اینها - محتوا و فواید این کارها را با شکل صحیح برای مردم بیان کنید تا معلوم شود این کارها انجام گرفته است. البته ما بارها گفته ‌ایم آمدن و نشستن و پشت میکروفون یا جلوی دوربین حرف زدن، این کافی نیست؛ یک مقداری برنامه‌ سازی و ارائه‌ مطلب، به شکل هنرمندانه لازم است."
سفرهای استانی
در تازه ترین نمونه از انتقادها از سفرهای استانی دولت در دوران ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد، هزینه های ناشی از انجام این سفرها و گرفتن تصمیمات ناگهان در جریان آنها، محسن امیریان از مدیران ارشد وزارت نفت گفته است: "وزارت نفت در دولت گذشته با وجود کمبود منابع مالی در پروژه های خود، بیش از یک هزار و ۷۰۵ میلیارد تومان در چارچوب سفرهای استانی ریاست جمهوری برای اجرای پروژه های عمرانی به وزارتخانه ها و سایر نهادهای دولتی کمک کرده است و همین موجب شده که نهادهای دولتی به وزارت نفت به عنوان عابر بانک و متولی تأمین بودجه پروژه‌های عمرانی نگاه کنند."
بیش از ۱۱۰ سفر استانی آقای احمدی نژاد بارها به دلیل پیامدهایش مورد انتقاد قرار گرفته اما، آقای خامنه ای در موارد متعدد از این سفرها حمایت کرده بود.
به عنوان مثال آقای خامنه ای در چهارم شهریور ماه سال ۱۳۸۶ در باره سفرهای استانی آقای احمدی نژاد گفت: "در رساندن خدمت به افراد محروم جامعه و عدالت، به اعتقاد من این مسئله‌ سفرهای استانی خیلی مهم است. این کاری که آقایان بر دوش گرفتید و راه افتادید و رفتید و همه ‌جای کشور را زیر پا گذاشتید و با مردم تماس گرفتید و از نزدیک درد دل های مردم را - که از زبان مسؤولینشان، ائمه‌ جمعه‌ شان و افراد شاخصشان گفته می‌شود - شنیدید، خیلی به‌ نظر من خوب است. بنده خودم سالهاست در مسائل اجرائی و غیر اجرائی این کشور هستم؛ اما وقتی به یک منطقه ‌ای مسافرت می ‌کنم و برمی ‌گردم، معلومات من نسبت به آن منطقه چند برابر معلوماتی می ‌شود که انسان از روی کاغذ و در گزارشها و به‌ طور کلی می ‌بیند. رفتن به سفر و مواجه شدن با واقعیت های زندگی مردم، خیلی چیز مهمی است. چطور ممکن است کسی این را انکار کند یا درباره ‌اش تردید کند یا در فائده و سود او تشکیک کند؟ این خیلی کار مهمی است. این کار را شماها دارید انجام می‌ دهید. البته زحمت هم دارد؛ زحمتش را هم قبول می‌ کنید."

*منبع: بی بی سی فارسی

** مقالات ومصاحبه های مندرج در سایت لزوماً دیدگاه رسام نیستند.