مجید خیامی
ویژۀ رسام

چندی پیش در آستانه ماه محرم، گزارشهایی منتشر شد مبنی بر شکل گیری فشارهای حکومتی به صورت سازمان یافته برای محدود کردن هر چه بیشتر آیت‌الله سیدصادق شیرازی، از مراجع تقلید منتقد حکومت و بسیار محبوب ساکن قم، که برخی مقامات بلند پایه نظام نیز در آن دخیل هستند. بنابه همین گزارش ها، صادق لاریجانی، رییس قوه قضاییه ایران در سفری به شهر قم در دیدارهایی جداگانه با مراجع تقلید از تصمیم حکومت برای بستن بیت آیت‌اله سید صادق شیرازی خبر داده و خواستار همراهی مراجع با نظام در برداشتن به گفته وی این گام دشوار شده است. آیت‌الله وحید خراسانی، آیت‌الله لطف‌اله صافی گلپایگانی و آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از جمله مراجعی بوده‌اند که در جریان این تصمیم قرار گرفته و از آنان درخواست همراهی در این زمینه شده است. گویا هیچ کدام از مراجعی که رییس قوه قضاییه ایران با آن‌ها دیدار کرده و خواهان همراهی در بستن بیت صادق شیرازی شده، حاضر به همکاری و همراهی در این رابطه نشده‌اند. پیش از این نیز وب‌سایت سید صادق شیرازی با تشخیص و دستور کمیته فیلترینگ و تشخیص مصادیق محتوای مجرمانه فیلتر و از دسترس خارج و دفتر شبکه تلویزیونی مرجعیت و دفتر موسسه رسول اکرم وابسته به این مرجع تقلید شیعیان، توسط ماموران وزارت اطلاعات تعطیل و اموال این دفا‌تر مصادره شده‌ بود.
نظام ولایتی فقاهتی حاکم بر ایران که چنگالش را در تمامی عرصه های سیاسی و اجتماعی ملت انداخته است، برای آینده خود برنامه تغییر و تطبیق حوزه های علمیه و یکدست کردن تفکرات و برداشته های دینی را دارد. قتل آیت الله شمس آبادی پیش از انقلاب ۵۷، خلع مرجعیت و حصر آیت الله شریتمداری، حصر خانگی آیت الله سید محمد شیرازی، حصر و عزل آیت الله منتظری توسط رهبر وقت جمهوری اسلامی و فشار و آزار و اذیت های وارده بر آیت الله صانعی، مواردی از یکدست سازیهای فقاهتی این نظام بوده است. اما در مقابل با پر و بال دادن به روحانیون همسو با حکومت سعی در عملی کردن این برنامه دارد. لذا با در اختیار گذاشتن بودجه های کلان جهت راه اندازی موسسات مختلف و مدارس علوم دینی و دسترسی داشتن به هر گونه رسانه دیداری و نوشتاری و رسانه ملی به سوی این هدف گام بر می دارد.
با نگاهی به قضیه آیت الله شریعمتداری روشن می شود که برخوردهای سیاسی با مراجع تقلید و روحانیون غیر حکومتی در دوره رهبری آیت الله خمینی به عنوان یک رویه حکومتی آغاز شده است و شکستن حرمت مقام مرجعیت برای نخستین بار در تاریخ تشیع در دوران ولایت آیت الله خمینی صورت گرفته است. اسناد ارائه شده در خصوص نحوه برخورد با آیت الله شریعتمداری در دهه شصت و آیت الله منتظری در دهه های هفتاد و هشتاد نشان می دهد که وزارت اطلاعات نقش مهمی در برخورد با عنصر مرجعیت مستقل از حکومت به عنوان یکی از قطب های مهم مخالف نظریه ولایت فقیه و تعیین مراجع حکومتی ایفا کرده است و غایت نهایی آن نیز حذف شرط مرجعیت از شروط ولی فقیه پس از برکناری آیت الله منتظری از مقام قائم مقامی رهبری در بازنگری قانون اساسی بوده است. این رویه در دوره رهبری آیت الله خامنه ای با شدت بیشتری نیز پیگیری شد. امروز نیز بسیاری از مراجع تقلید که وابستگی حکومتی ندارند متاثر از این رویه قرار گرفته اند و رفتار و عملکرد آنان تحت نظر مستقیم وزارت اطلاعات قرار دارد. همچنانکه نحوه برخورد با میرحسین موسوی و مهدی کروبی در حصر و برخی زندانیان سیاسی نیز تحت نظر مستقیم بیت آیت الله خامنه ای است.
امروز در جمهوری اسلامی ایران قرائت خاصی از اسلام حکمفرماست که منتقدین خود، اعم از مومن یا غیرمومن را متهم با دشمنی با اسلام می کند و جالب اینکه حتی منتقدین مومن و حتی مراجع تقلید مخالف خود را با القابی مانند شیخ ساده لوح، فریب خورده یا منادی اسلام آمریکایی و تشیع انگلیسی معرفی میکند. آنچه که در این 36 سال بر سر علما و مراجع تقلید از سوی جمهوری اسلامی روا داشته شده است در تاریخ تشیع سابقه ندارد. انقلابی که سردمدار آن یک مرجع تقلید بود، خود آغازگر شکستن حرمت مرجعیت شد و مراجع تقلید و روحانیون مصونیت سابق را در ایران ندارند. مراجعی که حتی در زمان رژیم گذشته بر ایران هم جایگاه و شان آنها توسط حکومت حفظ می شد، حالا پس از گذشت سی و شش سال از استقرار حکومت اسلامی دچار محدودیت ها و بی احترامی هایی هستند که یا مستقیماً توسط حکومت صورت می گیرد و یا حکومت کاری برای متوقف کردن آنها نمی کند. حمله به بیوت، دفاتر و مساجد مرتبط به مراجع تقلید، برگزاری تجمع در برابر منازل آنها و در یکی دو سال اخیر به طور رسمی بستن سایت اطلاع رسانی برخی از این مراجع نمونه ای از هتک حرمتی است که بر روحانیون ایران رفته است. اعتراض به شرایط موجود تنها اتهامی است که این روحانیون دارند. اعتراضی که به شکل سنتی روحانیون ایران در محافل و مجالس سخنرانی خود سالیان سال داشته اند. این اعتراض ها اگر در حکومت های پیشین تنها منجر به تعطیل شدن کلاس درس آنها می شد، حالا تاوانی سنگینتر برایشان به دنبال دارد.
در این بین ظلمی که توسط سایر روحانیون همسو با حکومت و حوزه های علمیه ای که اکنون به بودجه حکومتی آلوده شده و استقلال گذشته را از دست داده اند، بر منتقدین می شود قصه ی پردردی است. حوزه علمیه و مراجع تقلید وابسته به قدرت که توانستند حجت الاسلامی (خامنه ی) را یک شبه آیت الله و سپس به مقام مرجعیت برسانند و ازاسلام به عنوان دکانی دونبش برای ارضاء حرص و آز خود سوء استفاده می‌کنند، به مانند سمی مهلک برای آینده حوزه های علمیه و مذهب تشیع است.
مدتی قبل نزدیکان آیت الله سید صادق شیرازی خبر داده اند که افراد وابسته به حکومت، بیعت با آیت الله خامنه ای و پس گرفتن دیدگاه های انتقادی به رهبری و نظریه ولایت فقیه را از شروط توقف سخت گیری ها بر شاگردان و مدافعان این مرجع تقلید عنوان کرده اند. با توجه به شناختی که در این سالها از دفتر و دستگاه عریض و طویل رهبری بر بسیاری پدید آمده، انجام بیعت هدف و انگیزه اصلی مداخله های رهبری در امور مذهبی است و معیار اصلی دوری و نزدیکی وی به مراجع تقلید و شخصیت های روحانی طراز اول، تبعیت آنها از حکمرانی او و تسلیم در برابر فرامینش است. کاملاً روشن است که هدف اصلی در برخورد با مسئولان و برنامه سازان شبکه های تلویزیونی وابسته به آیت الله سید صادق روحانی، نگرانی از رویکرد خاص آنها در دامن زدن به اختلاف شیعه و سنی نیست. برخورد امنیتی و بازداشت گسترده و نقض حقوق شهروندی افراد نشان می دهد که اهداف سیاسی و امنیتی در پشت این برخورد وجود دارد. در غیر این صورت حکومت می توانست با تشکیل دادگاه و برخورد قضائی به صورتی باور پذیر ادعایش را ثابت نماید. اما برخورد دوگانه و سکوت در برابر مواضع اختلاف برانگیز مصباح یزدی و مکارم شیرازی بر علیه اهل سنت و تداوم سخت گیری ها بر علمای سنی ایرانی نشان می دهد دغدغه حکومت نگرانی از گسترش تضاد شیعه و سنی نیست. آیت الله خامنه ای برای تثبیت مرجعیت خود نیاز به مهار مراجع غیر همسو و مخالف دارد. جریان شیرازی ها در بین شیعیان خارج از کشور و بخصوص کشورهای کویت، عربستان سعودی و سوریه مانعی برای بسط قدرت آیت الله خامنه ای هستند. علاوه بر این وی نیاز دارد تا ادعایش در خصوص برافروختن آتش نزاع شیعه و سنی توسط دستگاه های اطلاعاتی غرب را ثابت نماید.
 این دو عامل باعث شده است تا وزارت اطلاعات از فرصت موجود استفاده کرده و حمله به نزدیکان سید صادق شیرازی را شروع کند. هدف منفعل کردن و تحمیل سکوت بر جریان شیرازی ها است تا با متوقف کردن مخالفت با نظریه ولایت فقیه به تایید مواضع آیت الله خامنه ای بخصوص نظرات وی در جهان اسلام بپردازند. بدین ترتیب یکی از موانع تثبیت مرجعیت کاذب و جاه طلبی آیت الله خامنه ای در رهبری شیعیان جهان برداشته می شود. از این رو برخورد امنیتی و تحت فشار قرار دادن بیت سید صادق شیرازی در دستور کار قرار گرفته است. تعدادی از شاگردان وی بازداشت و در زندان زیر فشار شدید هستند تا آنها را وادار به اعترافات تلویزیونی نمایند تا ادعاهای وزارت اطلاعات و نظر کلی آیت الله خامنه ای در خصوص منتسب کردن شبکه های تلویزیونی غیر حکومتی شیعه به غرب را تایید نمایند و سناریوی حکومت از زبان آنها تکمیل گردد. آیت الله سید صادق شیرازی در ادامه مسیر برادرش آیت الله سید محمد شیرازی همیشه با نظریه ولایت مطلقه فقیه مخالفت کرده و آن را بر خلاف دیدگاه غالب علمای شیعه از جمله عالم بزرگی همچون شیخ انصاری بشمار آورده است. او سخنرانی هایی در نفی ولایت فقیه داشته است و به همین جهت چنین نظراتی خوشایند آیت الله خامنه ای نیست و تحمل نمی کند که جریانی در بین نیروهای سنتی مذهبی بخواهد اصل و مبنای مشروعیت حکومت را به چالش بطلبد. تعداد مقلدان و وزن اجتماعی سید صادق شیرازی حکومت را واداشته تا محتاطانه برخورد نماید و از برخورد مستقیم احتراز کند.
بیعت و تایید، نقض استقلال حوزه های علمیه، گسترش حوزه نفوذ و حامی پروری سیاست های اصلی آیت الله خامنه ای در برخورد با روحانیت هستند. او در شرایطی که فکر می کند بیش از گذشته بر امور مسلط است، رویکرد تسخیر کامل حوزه های علمیه و از میدان به در کردن مراجع منتقد و مخالف را دنبال می نماید. اما رصد کردن سیر تحولات و سیاست های وی در کنترل حوزه های علمیه نشان می دهد که وی به هدفش نخواهد رسید و فقط می تواند با اتکاء به قوه قهریه و ابزار های امنیتی فضا را به صورت ناپایدار کنترل نماید.


* مقالات ومصاحبه های مندرج در سایت لزوماً دیدگاه رسام نیستند.