علی صبا
پیش درآمد
مرجع فقید آیت الله العظمی سید محمد شیرازی را به حق باید یکی پیشگامان مبارزه با استبداد ولایت مطلقۀ فقیه ونقد دیکتاتوری حاکم برایران پس از انقلاب دانست که هزینه های فروانی را نیز درایران راه متحمل شد. هرچند علاوه برایشان دیگرانی از مراجع وبزرگان حوزه به نقد نظریۀ ولایت فقیه پرداخته بودند اما نقد واعتراض آیت الله العظمی شیرازی به استبداد مذهبی ناشی از این تئوری از جنس دیگری است. منحصر بفرد بودن نقد آیت الله العظمی سید محمد شیرازی را باید درعزیمتگاه ایشان دراین نقد جستجو کرد. ایشان بعنوان مرجع تقلیدی سنتی وپای بند به مبانی استنباطی فقه درسنتی وجوه آن، عملکرد سیاستمداران حاکم برایران را از زاویۀ مسألۀ دموکراسی، آزادی وحقوق بشر مورد نقد وبررسی قرار می دهد وزبان حاکم برگفتمان او دموکراتیک وآزاد اندیشانه است. مسأله ای که با بازخوانی آثار ونوشته های او بسیار مشهود وملموس است.
وی درآثای متعدد خود به نقد استبداد ودیکتاتوری موجود پرداخته وبه موشکافی علل وعوامل وضعیت جاری وارائۀ تصویر وتحلیلی منطقی دراین ارتباط می پردازد. روان شناسی دیکتاتورها یکی از مهمترین زمینه های پژوهشی این مرجع تقلید کم نظیر را تشکیل می دهد که درآثار متعدد خود بدان پرداخته است. نوشتۀ زیر به بخشی از همین آثار اختصاص دارد. درسلسله نوشتارهایی که ازاین پس رسام آنها را منتشر خواهد کرد، به بررسی این آثار وبازخوانی بخشی از آنها خواهیم پرداخت.
خود شیفتگی، خود بینی وشهرت طلبی ویژگیهای مشترک دیکتاتورها
آیت الله العظمی درکتاب " راهی بسوی بیداری مسلمانان" شهرت طلبی ودوست داشتن تعریف وتمجید از خود را یکی از ویژگیهای شخصیتی مشترک درمیان تمامی دیکتاتور می داند. وی می نویسد: " آنان حتی از رایزنی ومشورت گرفتن آشکار از دیگران هم خودداری می کنند تا تمامی دستاوردها وموفقیتهای احتمالی تنها وتنها به پای خود آنها نوشته شود. مستبدین ودیکتاتورها که خداوند ایمان را از دل وجان آنها بیرون کشیده است، خود خواه وخود رأی وخودشیفه اند.
ایشان ادامه می دهد: "مستبد تنها دراین اندیشه است که از او تعریف وتمجید شود وازمخالفان ومنتقدان ایشان بدگویی شود. اینان حتی اگر جامعه به آنها امکان بدگویی از مخالفانشان را ندهد وزمینه را برای آن هموار ومساعد نیابند، حداکثر تلاش خود را بکارمی گیرند تا نامی از مخالفان ومنتقدان درجامعه برده نشود وبا بستن فضای رسانه ای وتبلیغاتی می کوشند تا به این مقصود دست یابند."
"دیکتاتور تمامی امکانات مالی، رسانه ای ونظامی را بکار می گیرد تا چهرۀ رقبای سیاسی خود درجامعه را مخدوش کنند و دست آنانرا از دستیابی به قدرت کوتاه کند. درچنین شرایطی است که فضای دروغ، تهمت وخیانت درچنین شرایطی برجامعه حاکم می شود." ایشان ادامه می دهند: " دیکتاتور ومستبد اموال مسلمین وبیت المال را برای برانگیختن فساد وتبلیغات دروغ وپراکندن اتهام بکار می بندد."
نویسندۀ این مقال بسیار شنیده وخوانده است که هواداران آیت الله خمینی ویا علی خامنه ای دراستناد به صحت اقدامات مستبدانۀ آنان به مسألۀ ساده زیستی این دو تن بعنوان رهبران انقلاب اشاره داشته اند. این ساده زیستی مورد ادعا حتی بفرض محال صحت، که البته صحیح هم نیست، اما درعمل نمی تواند نافی دیکتاتور واستبداد تحمیل شده توسط آنان باشد. آیت الله العظی شیرازی دراشاره به این مطلب می نویسد:
"زهد وپارسایی رهبران یک کشور وپرهیز از مادیات دنیایی دلیلی برتقوا وحقانیت آنان نیست. چراکه ممکن است انسانی درامور مادی دنیایی زاهدپیشه باشد اما به عقدۀ شهرت ومطرح شدن، دچار باشد وبواسطۀ بی تقوایی فریفتۀ مقام وشهرت شود وجهانی را درپی برآورده شدن این خواهشها وتمایلات نفسانی به آتش بکشد."
برگرفته از کتاب "راهی بسوی بیداری مسلمانان" نوشتۀ مرجع فقید آیت الله العظمی سید محمد شیرازی با تصرف وتلخیص