جمعیت روحانیون سنتی ایران معاصر منادی دینداری در پرتو آزادی-جمعیت رسام
Skip Navigation Links
جستجو
آیت الله بهشتی و تحکیم استبداد دینی- بخش نهم

تاريخ انتشار : 8/7/2012



علی افشاری
 ویژۀ رسام
 
پیروزی انقلاب
بهشتی طبق گفته محمد موسوی خوئینی ها از آیت الله خمینی می خواهد تا به مردم پیام دهد تا به مراکز دولتی ومیادین حمله نکنند. چون به خاطر این کار نیرو های نظامی و پلیس به سمت آنها شلیک می کردند و عده ای کشته می شدند. اما آیت الله خمینی موافقت نمی کند و می گوید :«من نمی توانم چنین کاری بکنم. مردم کشته داده اند، احساسات جریحه دار است و عصبانی هستند. من نمی توانم به اینها بگویم شما فعلا کاری نکنید و بماند برای بعد»(86)
همچنین بهشتی در مقطعی از طریق موسوی خوئینی ها به آیت الله خمینی پیغام می دهد که برخی از نیرو های معتمد به وی مراجعه کرده اندو اجازه می خواهند  تا به سمت ارتش تیراندازی نمایند تا نیرو هایش  ترسیده و دیگر بی باکانه به سمت مردم تیراندازی نکنند  . اما آیت الله خمینی مخالفت کرده و می گوید :«این کار صلاح نیست. الان افکار عمومی دنیا به نفع مردم ایران است چون دنیا می بیند که مردم در خیابان ها راه می روند و فقط می گویند که ما این شاه را نمی خواهیم و ارتش در مقابل این حرف به آنان تیراندازی می کند و می کشد. الان دنیا ارتش شاه را محکوم می کند و می گوید جواب حرف که گلوله نیست.»(پیشین)
حضور در مذاکرات مربوط به مصالحه بین بختیار و آیت الله خمینی یکی دیگر از جنبه های بحث برانگیز فعالیت های بهشتی پیش از انقلاب است. شاپور بختیار مدعی است که بهشتی همراه با یزدی و بازرگان قبول کرده بودند که وی با آیت الله خمینی در نوفل لوشاتو ملاقات کند و استعفا داده و دوباره از سوی آیت الله خمینی حکم نخست وزیری دریافت نماید. بهشتی اصل ماجرا را قبول دارد اما می گوید  وی در تدوین این طرح نقشی داشته  و سعی کرده با تغییراتی عملا موفقیت طرح را نا ممکن گرداند. 
وی اظهار داشته است : « این مسئله مكرر مورد بحث قرار گرفت و از مسائل طولانی آنروزها بود و خیلی‌ها هم خودشان را قاطی كرده بودند. چنین هم بنظر می‌رسید كه كارگردان فعّال جریان آقای امیرانتظام است چون من ظاهراً اوّلین بار بود كه ایشان را می‌دیدم در شب ماجرای همان نامه (آقای امیرانتظام كه عضو شورا هم نبود) وقتی آن شب من به شورا رفتم پرسیدم ایشان به چه مناسبت به شورای انقلاب آمده‌اند.گفتند: پیامی دارند، آن شب قرار بود من در جلسه روحانیون بلاد و مدرّسین قم كه برای استقبال امام به تهران آمده بودند شركت كنم جلسه آنها قرار بود كه در مدرسه علوی دخترانه باشد كه روبروی كوچه مستجاب است. آمدند و گفتند:كار فوری هست. بیائید. رفتم آنجا دیدم عدّه‌ای از دوستان آنجا هستند و یك چهرة غیر هم در آن جلسه بود و نوشته‌ای در مقابلش، نشستم. گفتند: بله. با پاریس مذاكره شده و توافق شده است كه بختیار یك اعلامیه‌ای را بخواند و برود پاریس كه این، آن متن اعلامیه است.آنكه ما قبلاً در جریانش بودیم این بود كه ایشان ( بختیار ) اگر استعفا بدهد می‌تواند برود پاریس. این مقدار معلوم بود كه ایشان استعفا بدهد، می‌تواند برای ملاقات با امام برود.
وقتی آن متن را خواندم دیدم در آن استعفا نیست. گفتم: اینكه با مطالب قبلی منافات دارد مگر تماس تازه‌ای بوده؟ گفتند: بله. همین چندین ساعت قبل تلفن شده .گفتم: من كه با این متن به هیچ عنوان نمی‌توانم موافقت كنم برای اینكه در این متن هیچ چیزی كه برای بختیار تعهدآور باشد گنجانده نشده است.
پیشنهاد كردم (حالا عین جمله یادم نیست) كه این جمله را بگذارید: «می‌روم آنجا و تسلیم نظر امام خواهم بود» یا یك چیزی شبیه این مطلب. این تصویب را مثل اینكه رفتند تماس گرفتند نپذیرفت، به هر حال یك جملة دیگری كه به همین معنا بود با تأكید و پیشنهاد من كه بعضی از دوستان هم موافقت كردند، از جمله آقای مطهری. من از آنجا آمدم به جلسة آقایان علماء و بلاد و مدرسین، مطالب را بری آنها گفتم. چند تا از دوستان بسیار ناراحت شدند و گفتند: نه آقا ! اصلاً نمی‌شود.
گفتم كه آنها گفتند كه از پاریس موافقت شده، وضع حسّاس است، صحیح نیست كه اگر آنجا گفته‌اند می‌شود. ما اینجا بگوئیم نمی‌شود. صحیح این است كه باز با امام تماس بگیریم. و یكی از دوستان اصرار داشت كه نه نمی‌شود. من یك مقداری ناراحت هم شدم. گفتم: آقا ! نهضت رهبری دارد اگر ایشان واقعاً گفته باشند بعد از همة این تذكرات باید دید دلیلش چیست. لابد گفته‌اند، بیاید آنجا استعفاء بدهد. فقط بحث سر این است كه اینجا استعفا بدهد یا آنجا و الا اصل استعفاء قطعی بود. در این تردیدی نبود، ولی دوستان ما معتقد بودند كه این ممكن است توطئه‌ای باشد. قرار بود این را ( بختیار ) ساعت 8 بخواند. ساعت 8 گذشت. بعداً خوشبختانه مطلع شدیم كه ساعت بعد این متن را بدون آن جمله‌ای كه ما تصویب كردیم كه اضافه بشود، خوانده كه وقتی به من گفتند گفتم: خوشبختانه اگر هم از پاریس موافقتی شده بود با این تخلّف بختیار، تعهّد منتفی است.حدود ساعت 11 یا دیرتر بود كه بالاخره توانستند [ مقصود آقایان روحانی است ]پیامی برای امام بفرستند و امام آن اعلامیه چند سطری بعدی را صادر كردند كه اصولاً این مطلب منتفی است این تمام جریان آن شب است.
اگر آن متن باشد. اوّلاً: به خط من نیست و ثانیاَ: زمانی من وارد جلسه شدم كه آن متن مورد بحث قرار داشت و احتمال داشت كه من آن شب نباشم وثالثاَ: آن جمله، آن كلمه، آن تغییر هم با پیشنهاد و تأكید بنده اضافه شد كه آن متن مصوبه هم خوانده نشد، پایه‌اش هم این بود كه این آقایان گفتند: با پاریس تماس گرفته ایم و موافقت شده. محدودة بحث نیز این بود كه بختیار آیا از اینجا استعفا بدهد و به پاریس برود یا نه می‌تواند استعفا نداده برود. تمام مطلب روی این دور می ‌زد و نه بیشتر از این.»(87)
صادق خلخالی جلسه روحانیون را تایید می کند اما مدعی است بهشتی و مطهری اصرار داشتند آیت الله خمینی بختیار را بپذیرد و وی در آنجا استعفا بدهد اما او و آیت الله منتظری سخت مخالفت می کنند. مطهری ناراحت می شود و می گوید در مقابل نص اجتهاد معنی ندارد. در نهایت با پیغامی که آیت الله منتظری می دهد و هشدار می دهد که ملاقات با بختیار انقلابیون را نا امید می سازد ، پیام از سوی آیت الله خمینی می آید که من چنین قصدی نداشتم. البته مهندس بازرگان بعد ها بیان داشت آیت الله خمینی موافقت نموده بود اما بعدا خلف وعده کرد.
بدینترتیب بهشتی اگر چه پیشنهاد دهنده مصالحه با بختیار نبوده است اما مخالفت اصولی با آن نداشته  و دنبال طرحی بوده تا بختیار در نوفل لوشاتو  استعفا داده و در نهایت مجددا مامور به کار گردد . 
چنین به نظر می رسد  برخورد وی با این مساله تاکتیکی بوده تا در نهایت مسیر برای استقرار حکومت اسلامی مساعد گردد. او در آن مقطع بمانند خیلی از افراد دیگر پیشبینی سقوط سریع حکومت شاه را نمی کرد. 
همچنین باید توجه داشت  هدف مدافعان مصالحه با بختیار  کاهش خونریزی و سپری کردن مسالمت آمیز دوره انتقالی قدرت بود تا نظم جدید شکل بگیرد. در آن ایام وضعیت مشخص نبود و تشکیل جمهوری اسلامی نیز امری محتوم و تخلف ناپذیر نیز نبود. پاره ای از اتفاقات می توانست وضعیت را دگرگون سازد.
 
--------------------------
منابع :
86- ر.ک. 52
87- روزنامه جمهوری اسلامی ، مورخ 23 بهمن 1358، ص 10
 

* مقالات ومصاحبه های مندرج درسایت لزوماً دیدگاه رسام نیستند.
 

برچسبها:



درج نظرات
نام : 
آدرس ایمیل : 
متن پیام : 
 
رسام اخبار
رسام نظر سنجی
رسام مناسبتها
رسام فید RSS
رسام دعوت به همکاری
رسام رسام در شبکه های اجتماعی


راه اندازی سایت: فوریه 2011

کلیه حقوق این سایت متعلق به رسام می باشد.